Introductie
Herman Hertzberger is internationaal een van de bekendste vertegenwoordigers van het structuralisme met een aantal toonaangevende bouwwerken die wereldwijd bekend zijn. Van zijn vroege werken worden vier projecten het meest prominent geacht, de Diagoonwoningen (1967-1971) en de Montessorischool (1960-1966) in Delft, het kantoor voor Centraal Beheer in Apeldoorn (1969-1979), en de uitbreiding van de wasserette LinMij in Amsterdam (1962-1964 gesloopt in 1995). De Diagoonwoningen zijn zo uitzonderlijk omdat zij als de meest structuralistische woningen gelden die tot op heden gebouwd zijn en nog steeds functioneren.
Voor uitgebreide en gedetailleerde informatie, tekeningen en illustraties zie de publicatie:
Ruimte voor wonen De experimentele Diagoonwoningen van Herman Herzberger.
ISBN/EAN: 978-90-9035330-2
Ontstaansgeschiedenis
De Diagoonwoningen, door Herman Hertzberger in de jaren 1967-1969 ontworpen, waren oorspronkelijk bedoeld om een woonwijk te ontwikkelen in de gemeente Vaassen. Al snel bleek dat de bouwkosten veel te hoog zouden worden en werd na enkele bezuinigings-ronden besloten het project stop te zetten. Op initiatief van de Stichting Experimentele Woningbouw werden uiteindelijk in 1970-1971 acht woningen gebouwd.
Alternatief concept
Het idee achter het ontwerp van de Diagoonwoningen is om bewoners meer controle te geven op het ontwerp van hun woning en hun eigen manier van leven. Het was een kritische reactie op de gestandaardiseerde volkswoningbouw van na de 2e wereldoorlog. Daarvoor werd een prototype ontwikkeld, een halfproduct of karkas, dat door de bewoners zelf afgemaakt, uitgebreid en ingevuld kan worden afhankelijk van de eigen functionele en emotionele wensen. De woningen zijn overigens geen neutrale structuur, maar ensceneren verschillende ruimtelijke en functionele uitgangscondities. Van de mogelijkheden tot uitbreiding van de woning hebben verschillende bewoners gebruik gemaakt. Alle woningen zijn dan ook onderling verschillend aan binnen- en buitenzijde.
Actuele situatie
De Diagoonwoning op nummer 32 is vanaf de oplevering door de eerste eigenaar bewoond tot 2011, waarna de woning grotendeels ongebruikt is gebleven tot de aankoop begin 2015. In de woning hebben geen grote verbouwingen of uitbreidingen plaatsgevonden. Zelfs de originele metalen ophaalbrug over de vide naar het dakterras en het metalen bordes zijn nog werkend aanwezig in de originele kleur Hertzberger-paars. Dat geldt ook voor de ingebouwde kasten boven de doorgangen, de 'scheepsladder' naar de torenkamer, en de relingen/zitplekken rond de centrale vide. De woning is als museumwoning particulier bewoond en dus ‘werkend’ te bezichtigen.
Het complex ligt in de wijk Buitenhof, de tweede grootschalige uitbreidingswijk in Delft na de 2e wereldoorlog. De structuur van de wijk is hoogwaardig uitgewerkt met buurten in het groen met een hoofdverkeersader als centrale groene as. Interessant als voorbeeld van naoorlogse stedenbouwkundige planning en vormgeving.
De woning is sinds januari 2016 aangesloten bij het Iconic Houses Network. Dit netwerk omvat huizen die een belangrijke betekenis voor de moderne architectuur hebben en open staan voor publiek. Op de website www.iconichouses.org staan ca. 200 huizen met locatiegegevens en achtergrondinformatie, waarvan 23 in Nederland. Het lidmaatschap van dit netwerk is een belangrijke stap in de internationale erkenning en verspreiding van het werk van Herman Hertzberger.
Op de zijgevel van het huis op nummer 34 is de Architectuurplaquette aangebracht van het voormalige NAi - Nederlands Architectuurinstituut, tegenwoordig de Stichting Architectuurplaquette. De Architectuurplaquette heeft ten doel de belangstelling voor de ontstaansgeschiedenis en architectuur van de gebouwde omgeving te bevorderen. De plaquette is een moderne gevelsteen met de naam van het gebouw, het bouwjaar en de makers. Het is een vervolg op het bouwbord. Deze gegevens staan ook in de Architectuurgids, aangevuld met een korte gebouwbeschrijving, het adres en foto's.
Tevens zijn de Diagoonwoningen opgenomen in de gids van Post'65.nl, het Nederlandse platform over architectuur, stedenbouw, landschap en kunst in de openbare ruimte uit de periode 1965-1990.
tekeningen: AHH, Amsterdam / foto: Robert von der Nahmer, Delft