Diagoonwoning Delft - Robert von der Nahmer

Publicaties en artikelen

Monografie over de Diagoonwoningen:

Ruimte voor wonen - De experimentele Diagoonwoningen van Herman Hertzberger, Olympos, ISBN 978-90-9035330-2

De eerste monografie over de experimentele Diagoonwoningen uit 1971 van Herman Hertzberger in een Nederlandstalige en Engelstalige versie. Deze publicatie brengt de kenmerken en de daarmee samenhangende kwaliteiten van de experimentele Diagoonwoningen voor het voetlicht die garant staan voor een vorm van ‘ideaal wonen’. De woningen stellen nog steeds een voorbeeld voor een nieuwe vorm van woningbouw, wooncultuur en stedelijke ruimte. De publicatie toont de betekenis van de Diagoonwoningen voor de eenentwintigste-eeuwse cultuurgeschiedenis en de relevantie van het onderliggende gedachtengoed voor de actuele woon- en woningbouwopgave. De woningen worden nu al ruim vijftig jaar aaneengesloten bewoond door verschillende generaties bewoners. Op basis van hun ervaringen kan de rekening opgemaakt worden met betrekking tot wat werkt en wat niet, welke fysieke en materiële wooncondities duurzaam zijn gebleken en welke niet. De thema’s waarmee in dit woonproject is geëxperimenteerd zijn weer verrassend actueel gezien de huidige woningbouwopgave van 1 miljoen woningen in de komende tien jaar. Ook nu ligt de nadruk op snel, veel en goedkoop bouwen, en liggen monotonie en eenvormigheid op de loer. De Diagoonwoningen zijn in dat kader een leerzaam en inspirerend experiment dat concrete aanwijzingen geeft voor wooncondities die bewezen hebben naar volle tevredenheid te functioneren. De publicatie is gericht op een breed publiek met interesse in architectuur, professionals op het gebied van stedenbouw, architectuur, interieur, transformatie, stadsvernieuwing, erfgoed, stedelijke ontwikkeling en gebiedsidentiteit, en studenten binnen deze vakgebieden.

A well catalogued insight into Hertzberger's experimental housing in Delft. A must for Hertzberger fans! - Dermot Harrington mriai, Cook architects, Cork, Ireland."

Geweldig document over een sleutelwerk uit de Nederlandse architectuurgeschiedenis dat het ontstaan van de door Herman Hertzberger ontworpen Diagoonwoningen in Delft beschrijft. Uitgebreide research en plaatsing van het werk in de context van de periode dat het gebouwd werd en de positie in het huidige discours, tonen aan dat de ideeen van ruim vijftig jaar geleden nog niets aan actualiteit hebben verloren. Goed geschreven en ruim van illustraties en noten voorzien maken dit boek tot een genot om te lezen en roept het de wil op om dit wonder van ruimtelijkheid en vernuft onmiddellijk met eigen ogen te gaan aanschouwen. - Jan-Richard Kikkert, architect, Amsterdam, Nederland."

Publicaties over Herman Hertzberger zijn:

De ruimte van Herman Hertzberger - Een portret, Christien Brinkgreve, Atlas Contact 2021, ISBN 978-90-450-3969-5

Herman Hertzberger, Robert McCarter, Monografie, Nai010, 2015, ISBN 978-94-6208-203-8

Theaters van Herman Hertzberger /The Theatres of Herman Hertzberger, Arthur Wortmann, Nai010, 2005, ISBN 978-90-6450-563-8
Waternet Dubbeltoren - Double Tower, Piet Vollaard, Nai010, 2016, ISBN 978-90-6450-588-1
Ik zag ruimte/Searching for Space, A Film by Kees Hin, Nai010, 2010, ISBN 978-94-6208-016-4
Nederlandse architecten en hun huis, Mirjam Bleeker, Frank Visser & Santje Kramer, LUSTER, 2012, ISBN 978-94-6058-096-3

Team10 1953-1981, Max Risselada & Dirk van den Heuvel, Nai010, 2005, ISBN 978-90-5662-471-2

Herman Hertzberger: 1959-1986 Bauten und Projekte/Buildings and projects/Bâtiments et projets, Arnulf Lüchinger, Arch-Edition, 1987, ISBN 9071890015
Herman Hertzberger Architekt, Adriaan Wessel Reinink (auteur), Klaus Kinold (fotograaf), Uitgeverij 010, 1998, ISBN-10 9064501017 / ISBN-13 978-9064501012
Herman Herzberger Projekte Projects 1990 1995, Marieke van Vlijmen, Uitgeverij 010, 1995, ISBN 9064502315

Publicaties van Herman Hertzberger zijn:

De colleges Architectuurbeschouwing - Theorie en praktijk van het ontwerpen, die Herman Hertzberger als hoogleraar tussen 1970 tot 1999 aan de TU Delft gaf, zijn eerst uit gegeven in drie delen:

Vakgroep 13, Architectuurbeschouwing 1973-1982, Deel A: “Het openbare rijk”, 1984
Vakgroep 13, Architectuurbeschouwing 1973-1982, Deel B: “Ruimte maken, ruimte laten”, 1984
Vakgroep 13, Architectuurbeschouwing 1973-1988, Deel C: “Uitnodigende vorm”, 1988

Later zijn deze delen gebundeld uitgegeven onder de titel:

Ruimte maken, ruimte laten: lessen in architectuur, Nai010, 1991, ISBN 978-90-6450-293-4

Dit boek is vertaald in het Engels, Duits, Frans, Italiaans, Portugees, Tjechisch, Grieks, Chinees, Japans, Persisch en Koreaans:

Daarop volgende uitgaven van lessen in architectuur zijn:

De ruimte van de architect, Lessen in architectuur 2, Nai010, 1999, ISBN 978-90-6450-379-5
Space and the Architect, Lessons in Architecture 2, Nai010, 2010, ISBN 978-90-6450-733-5
Ruimte en leren, Lessen in architectuur 3, Nai010, 2008, ISBN 978-90-6450-645-1
Space and learning, Lessons in Architecture 3, Nai010, 2008, ISBN 978-90-6450-644-4

Andere uitgaven van Herman Hertzberger zijn:

NHL Hogeschool / University, H. Hertzberger, Nai010, 2011, ISBN 978-90-6450-745-8
Faculteit Bètawetenschappen, Universiteit Utrecht - Faculty of Science, Utrecht University, H. Hertzberger, Laurens Jan ten Kate, Maarten Kloos, Marlies Buurman & Art Zaaijer, Nai010, 2012, ISBN: 978-90-6450-798-4
De school als stad, H. Hertzberger met Moniek van de Vall, Gustaaf Vos, Nai010, 2012, ISBN 978-94-6208-016-4
The Future of Architecture, H. Hertzberger et al, Nai010, 2013, ISBN 978-94-6208-082-9
Architecture and Structuralism: The Ordening of Space, H. Hertzberger, Nai010, 2015, ISBN 978-94-6208-153-6
Architectuur en structuralisme: Speelruimte en spelregels, H. Hertzberger, Nai010, 2014, 978-94-6208-178-9

Herman Hertzberger, Articulations, Prestel, 2002, ISBN 3791327917
Cultuur onder dak = Shelter for culture: Herman Hertzberger & Apeldoorn, Uitgeverij 010, 2004, ISBN 9064505306
Alle scholen van Herman Hertzberger/The Schools of Herman Hertzberger, Nai010, 2009, ISBN 9064506469
Structuralism and Social Space, architectuurstudio HH (This publication is an adapted translation of the summary of the 7th Peutz lecture given in the 'Glaspaleis' in Heerlen on17 november 2010)

Een technische uitgave over de betonnen B2-blokken:

B2 Blokkenboek. De Diagoonwoningen zijn gebouwd met zogenaamde B2 blokken. Deze blokken werden ontwikkeld met medewerking van het Centraal Laboratorium van de Verenigde Bedrijven Bredero nv. en geproduceerd door Bredero Beton bv. In het kader van voorlichting en advisering is in december 1981 het 'Blokkenboek' uitgegeven, met hierin o.a. informatie over maatvoering en metselverbanden, (mechanische) verwerking van B2 blokken, dilataties in B2 metselwerk, kitten, opleggingen op B2 metselwerk, geluidswering, warmte-isolatie, en leveringsprogramma.

Een technische uitgave over bouwmaterialen 1940-1990:

Bouwmaterialen 1940-1990 - vernieuwing, constructie, toepassing. Erfgoed uit de wederopbouw 1940-1965 en het daaropvolgende tijdvak 1965-1990 is steeds vaker onderwerp van renovatie, herbestemming, transformatie en verduurzaming. Dit boek beschrijft op een overzichtelijke manier het bouwproces, de materialen en de technieken van de naoorlogse Nederlandse architectuur. verdeeld over de drie hoofdbestandsdelen van het gebouw: constructie, schil, en interieur. Een onmisbaar handboek voor professionals die zich bezighouden met de vernieuwing, instandhouding en verduurzaming van gebouwen uit deze perioden, maar ook een bron van inspiratie voor iedereen die geïnteresseerd is in naoorlogse architectuur. ISBN 978-94-6208-842-9

Atlas waarin opgenomen de Diagoonwoning:

Atlas van het brutalisme in Nederland. Brutalisme is een gevierde en verguisde stroming in de naoorlogse architectuur. De bouwwerken van kaal beton zijn volgens de één sculpturaal en imposant, volgens de ander lomp en intimiderend. In dit boek vormen de honderd ‘bruutste’ gebouwen van Nederland de hoofdmoot. Bekende voorbeelden zijn de Aula van de TU Delft, het stadhuis van Terneuzen en het Evoluon in Eindhoven. Kantoorgebouwen blijken de overheersen in het Nederlandse brutalisme. De Diagoonwoningen zijn in de boek opgenomen als een van de slechts weinige voorbeelden van (vrijstaande) woonhuizen. Overigens krijgen deze woningen van de auteurs slechts twee sterren op een schaal van vijf, waar vijf staat voor de 'allerbruutste' gebouwen. ISBN: 978-94-6258-537-9

Architectuurgidsen waarin opgenomen de Diagoonwoning:

Met 150 Houses You Need To Visit Before You Die van Thijs Demeulenmeester en Jacinthe Gigou heb je een fantastisch naslagwerk van de beste private huizen, en meteen een bucketlist om je volgende citytrip of reis te plannen. Alle huizen garanderen je een unieke beleving: door de esthetische beleving, het architecturale hoogstandje of de uitgekiende inrichting. Bij elk huis staan relevante gegevens, zoals bouwjaar, architect en locatie. Met o.a. Villa Savoye, Villa Cavrois, Casa Serralves, het Rietveld Schröder huis, Villa E1027, Eames House, en de Diagoonwoning. ISBN 978-94-0146-204-4

Modernist Escapes: An Architectural Travel Guide bevat meer dan 130 unieke bouwwerken die de hele wereld overspannen en behandelt het volledige spectrum van modernistische principes, van Bauhaus tot brutalisme. Auteur en ontwerper Stefi Orazi heeft gebouwen gekozen die open zijn voor het publiek, waarvan sommige zelfs beschikbaar zijn voor overnachtingen. Opmerkelijke gebouwen ontworpen door beroemde architecten, van Alvar Aalto tot Charlie Zehnder. Full colour fotografie van het exterieur en interieur belicht ongelooflijke details, zoals de felrode trommelhaard in Giancarlo de Carlo's Ca 'Romanino, Urbino, Italië, de constructivistische trap in het huis en de studio van Renaat Braem in Antwerpen, België, en de huishoge vide met ophaalbrug in de Diagoonwoning van Herman Hertzberger in Delft, Nederland. Elk gebouw wordt vertegenwoordigd door opvallende hedendaagse fotografie, een inzichtelijke tekst over de geschiedenis en architectuur van het gebouw, en bezoekersinformatie. Of je nu op zoek bent naar een unieke vakantie-ervaring of een globaal overzicht van modernistische architectuur, dit boek documenteert deze onvergetelijke architectonische hoogstandjes op stijlvolle wijze. ISBN 978-37-9138-634-8

Een niet-limitatieve opsomming van tijdschrift- en krantenartikelen:

archithese, jaargang 2023, nr. 3, Herman Herzberger, een monografische editie over het denken en werken van deze Nederlandse architect
HERENHUIS Magazine, nummer 92, november/december 2022
Prof. Herman Hertzberger; zijn vroege werken in Delft, Willy Claassen-Dales, Delf, voorjaar 2017, jaargang 19, nr. 1, 15-17
TROUW, zaterdag 23 april 2016
Diagoon woning: experiment werkt nog steeds, ArchitectuurNL, 2015, vol. 70, nr. 8, 68-71
Het moderne interieur: hoe lang gaat het mee?, Docomomo Nederland, inside.mo.mo, april 2014, nr. 4, 40-46
De Groene Amsterdammer, intervieuw Emma Brunt, nr. 6, 8 februari 2012
Diagoon-Häuser, Rainer Schutzeichel, Der Architekt, 2007, nr. 3, 20-71
Delftse Post, d.d. 15 maart 2006
Stadskrant, d.d. 26 februari 2006
Beter Wonen in Haaglanden, d.d. februari 2006
Delft op Zondag, d.d. 20-11-2005
Herman Hertzberger, Robert McCarter, 2015, nai010 publishers, 67-75
Architectuur en structuralisme: Speelruimte en spelregels, Herman Hertzberger, 2014, nai010 publishers
Delft, Architectuurgids, 2009 (zie ook de website architectuurgids.nl/nl)
Wonen langs de diagonaal, Hans van Dijk, RE/MAX QRmakelaars, 2006
Kader en generieke ruimte, Bernard Leupen, 2002, Uitgeverij 010, 171, 174, 195, 197, 198
Hermans Hertzberger, Articulations, Prestel, 2002, 74-77
Naar een pluriform maxihuis, Like Bijlsma, Madeleine Maaskant & Eireen Schreurs, OASE, 2001, nr. 57, 52-61
Structuralisme in de Nederlandse architectuur, Wim J. van Heuvel, 1992, Uitgeverij 010, 24, 36, 112-115
Delft, Architectuurgids,1992
De Groene Amsterdammer, interview Wim de Wagt, 13 maart 1991
Hertzberger Herman, Lessons for Students in Architecture, Rotterdam, 1991, 157-163
Herman Hertzberger 1959-1990, A&U, Special Issue, 1991, nr. 4 supplement, 66-71
Hertzbergers huizen: De mogelijkheden en grenzen van een leidend thema, Hans van Dijk, Archis, 1986, nr. 12, 14-17 / Dit nummer van Archis, voorheen Wonen/TABK, is gedeeltelijk gewijd aan het werk van Herman Hertzberger: Recent werk, 7 / Het structurele regionalisme van Herman Hertzberger: De bestaansreden van de architectuur in een getayloriseerd tijdperk, Kenneth Frampton, 8-13 / Acht projecten: School 'De Evenaar' te Amsterdam, Apolloscholen te Amsterdam, Bejaardenhuis 'De Overloop' te Almere Haven, Woningbouw Documenta Urbana te Kassel BRD, Prijsvraagontwerp Pirelli-terrein te Milaan Italië, Ministerie van Sociale Zaken te Den Haag, Woningbouw IBA te Berlijn BRD, Filmhuis Esplanade te Berlijn BRD, 21-37 / Het laboratorium van de architect: Prijsvraagprojecten in het oeuvre van Herman Hertzberger, Maarten Kloos, 38-42
Hertzberger Herman, Ruimte maken, ruimte laten, Delft, 1984, 72-81
Herman Hertzberger, Arnulf Lüchinger, Arch-Edition Den Haag, 1987, 72-85 en 346
The scope of Social Architecture, Hatch C.R., New York, 1984, 12-21
Structuralisme: veranderingen en uitbreidingen tijdens het wonen, W.J. van Heuvel, Polytechnisch Tijdschrift, 1981, nr. 10, 521-528
Indruk, Bouwfonds, 1979, nr. 2
Ideaal Wonen, augustus 1979, nr. 8, 54-61
Diagoon-Wohnungen in Delft, Baumeister, vol. 76, 1979, nr. 1, 63-66
Experimentele woningen in Delft: Dit is geen huis, voor luie mensen, Stichting Experimentele Woningbouw, Delft september 1978
Maisons “Diagoon”, Delft, Herman Hertzberger, L’Architecture d’Aujourd’hui 1978, nr. 196, 20-23
Die Diagoon-Wohnungen in Delft - eine Form mit Vorschläge, Herman Hertzberger, Bauwelt, 1976, nr. 15, 474-479
Aspecten van levensstijl en woonwijze, D. de Jonge, De Architect 1976, nr. 4, 30-32
Acht Diagoonwoningen te Delft, Herman Hertzberger, Bouw, 25 maart 1972, nr. 13, 458-459
Unfertige Architektur oder der Nutzer als Baubeteiligter, Herman Hertzberger, Bauen und Wohnen, 1972, nr. 9, 406-408
Prikkels voor een woonoplossing, Eigen huis & interieur, maart 1972, nr. 3, 10-21
Optimistische architectuur in Delft: Hertzberger laat het aan de bewoners over, J.J. Vriend, De Groene Amsterdammer, 25-9-1971
Delfts experiment van prof. Hertzberger, W.J. van Heuvel, Cobouw 02-07-1971
8 Diagoonwoningen te Delft, R. Bazen, Wonen/TABK, 1971, nr. 5, 9-13
Woonexperiment van Hertzberger: Huis=karkas+invulling, K. Wiekart, Vrij Nederland 24-01-1970
het Diagoonhuis, Herman Hertzberger, Wonen/TABK, 1969, nr. 2, 25